ZnO หรือ Zinc Oxide เป็นสารประกอบอนินทรีย์ที่มีสูตรเคมี ZnO ซึ่งเป็นสารกึ่งตัวนำที่มีคุณสมบัติโดดเด่นมากมาย ทำให้ได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายในวงการวัสดุอิเล็กทรอนิกส์ นับตั้งแต่การค้นพบครั้งแรกในศตวรรษที่ 18
ZnO มีโครงสร้างผลึกแบบหกเหลี่ยม ซึ่งทำให้เกิดคุณสมบัติพิเศษอย่างหนึ่งคือ “piezoelectricity” หรือการสร้างกระแสไฟฟ้าเมื่อถูกกดหรือบีบอัด นับเป็นคุณสมบัติอันทรงพลังที่นำไปสู่การประยุกต์ใช้ในเซ็นเซอร์ความดันและเครื่องกำเนิดไฟฟ้าขนาดเล็ก
นอกจาก piezoelectricity แล้ว ZnO ยังมี “band gap” กว้าง ซึ่งหมายถึง ZnO สามารถดูดกลืนรังสีอัลตร้าไวโอเลตได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้เหมาะสำหรับการนำไปใช้ในผลิตภัณฑ์ที่ต้องการป้องกันรังสี UV เช่น ครีมกันแดดและกระจก
คุณสมบัติของ Zno: แสงสว่างที่ซ่อนอยู่ในความโปร่งใส
ZnO เป็นวัสดุที่โปร่งใสต่อแสงที่มองเห็นได้ ซึ่งหมายถึงแสงสามารถผ่าน ZnO ไปได้อย่างอิสระ แต่ด้วย “band gap” ที่กว้าง ZnO จะดูดกลืนรังสี UV ได้อย่างมีประสิทธิภาพ คุณสมบัติทั้งสองนี้ทำให้ ZnO กลายเป็นตัวเลือกที่ยอดเยี่ยมสำหรับการใช้งานในอุปกรณ์ optoelectronics
ZnO ยังมีความทนทานต่อความร้อนและความชื้นสูง ซึ่งเป็นคุณสมบัติที่สำคัญสำหรับการใช้งานในอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์
ตารางแสดงเปรียบเทียบคุณสมบัติ ZnO กับวัสดุเซลล์แสงอาทิตย์ทั่วไป:
คุณสมบัติ | ZnO | ซิลิกอน |
---|---|---|
Band gap (eV) | 3.37 | 1.12 |
ความโปร่งใส | โปร่งใส | ไม่โปร่งใส |
ต้นทุนการผลิต | ต่ำ | สูง |
ประสิทธิภาพในการแปลงพลังงาน | ปานกลาง | สูง |
การประยุกต์ใช้ Zno: ส่องสว่างอนาคตด้วยเทคโนโลยีนาโน
ZnO มีการประยุกต์ใช้ที่หลากหลายในอุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์และพลังงาน
- เซลล์แสงอาทิตย์: ZnO ถูกนำมาใช้เป็นชั้น transparent conducting oxide (TCO) ในเซลล์แสงอาทิตย์ชนิด thin film เนื่องจากความโปร่งใสสูงและการนำไฟฟ้าที่ดี
- LEDs: ZnO สามารถใช้เป็นวัสดุสำหรับ active layer ใน LEDs เพื่อสร้างแสงสีต่างๆ
- เซ็นเซอร์: ZnO ถูกนำมาใช้ในเซ็นเซอร์ก๊าซ เซ็นเซอร์อุณหภูมิ และเซ็นเซอร์ความดัน เนื่องจากสมบัติ piezoelectric และการตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อม
- อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์: ZnO ถูกนำมาใช้ในทรานซิสเตอร์ โซลาเซลล์ และอุปกรณ์ MEMS (Microelectromechanical systems)
การผลิต Zno: การสร้างนวัตกรรมจากวัสดุธรรมชาติ
ZnO สามารถผลิตได้ด้วยวิธีการต่างๆ เช่น
- การเผาไหม้ทางเคมี: เป็นวิธีที่พบบ่อยที่สุด โดยใช้ผงซิงค์และออกไซด์ของสังกะสีเผาในอุณหภูมิสูง
- การสะสมแบบ CVD (Chemical Vapor Deposition): เป็นเทคนิคที่สามารถสร้าง ZnO films ในรูปแบบ nano-structures
- การสังเคราะห์ด้วยวิธี solution-based: เป็นวิธีที่ใช้สารละลายของสารตั้งต้น ZnO เพื่อสร้าง nanocrystals
อนาคตของ Zno: การวิจัยและพัฒนาเพื่อขยายศักยภาพ
การวิจัยและพัฒนาวัสดุ ZnO กำลังดำเนินไปอย่างต่อเนื่อง มีการพยายามปรับปรุงคุณสมบัติของ ZnO เพื่อให้มีประสิทธิภาพสูงขึ้น เช่น การเพิ่มประสิทธิภาพการแปลงพลังงานในเซลล์แสงอาทิตย์ การปรับปรุงคุณสมบัติการนำไฟฟ้า และการพัฒนานาโนสตรักเจอร์ใหม่ๆ
ZnO เป็นวัสดุที่มีศักยภาพสูงและมีการประยุกต์ใช้ที่หลากหลาย ซึ่งคาดว่าจะกลายเป็นส่วนสำคัญของเทคโนโลยีในอนาคต